Tiếng Korotkoff là gì? 5 pha phổ biến của Korotkoff

Khái niệm tiếng ồn Korotkoff?

Tiếng ồn Korotkoff là âm thanh đặc trưng mà ta nghe thấy, được tạo ra trên động mạch khi áp suất giảm dưới huyết áp tâm thu.

Âm thanh này đại diện cho sự dao động của động mạch, xuất phát từ những sự xáo trộn của thành động mạch với các xung động của tim được tạo ra do sự tắc nghẽn một phần của động mạch xảy ra trong quá trình nén của vòng bít.

Tiếng ồn Kotorkoff được cho là tạo nên từ dòng máu khi đi qua đoạn hẹp của mạch máu và bởi sự rung lên của thành mạch máu. Nguyên nhân dẫn đến dòng máu phụt thành tia do dòng chuyển động hỗn loạn của dòng máu ở xa vòng bít, và sự chuyển động hỗn loạn này tạo nên sự rung lắc nghe được qua ống nghe. 

 Tiếng ồn Kotorkoff gồm các pha sau:

• Pha 1: Tiếng đập đầu tiên ta nghe được, tương ứng với lúc sờ được mạch quay, hay huyết áp tâm thu.
• Pha 2: là tiếng đập êm nhẹ.
• Pha 3: là tiếng đập lớn hơn và nghe rõ hơn, do tăng lượng máu qua vùng động mạch bị hẹp mạnh quá.
• Pha 4: là tiếng đập nhỏ lại như bị nghẹt.
• Pha 5: là tiếng nghe cuối cùng trước khi mất tiếng đập, hay huyết áp tâm trương.

Một số trường hợp đặc biệt tiếng ồn Korotkoff vẫn có thể nghe được ngay cả khi xả túi hơi hoàn toàn như: khi thai nghén, dò động tĩnh mạch, hoặc xơ vữa động mạch….

Xem thêm:

• TOP ống nghe cho sinh viên y khoa chất lượng, giá rẻ nhất

5 pha Korotkoff 

Người ta tin rằng âm thanh tiếng Korotkoff bắt nguồn từ sự kết hợp giữa dòng máu hỗn loạn và sự dao động của thành động mạch. 

Âm thanh Korotkoff là âm thanh ta nghe được bằng ống nghe khi vòng bít dần xì hơi. Theo truyền thống, những âm thanh này thường được phân thành năm giai đoạn khác nhau (K-1, K-2, K-3, K-4, K-5).

K-1 (Pha 1- Giai đoạn 1)

Sự xuất hiện rõ ràng đầu tiên của âm thanh của các xung khi vòng bít dần xì hơi. Âm thanh nghe đầu tiên của các xung này hay còn được gọi là áp suất tâm thu.

K-2 (Pha 2 - Giai đoạn 2)

Âm thanh trong pha 2 trở nên êm hơn, nhẹ hơn và dài hơn, được đặc trưng bởi âm thanh cao, do lưu lượng máu trong động mạch tăng.

K-3 (Pha 3 - Giai đoạn 3)

Âm thanh đã trở nên rõ ràng và cao hơn so với âm thanh trong pha K-2, âm thanh của nhịp đập này tương tự như âm thanh ta nghe được trong pha K-1.

K-4 (Pha 4 - Giai đoạn 4)

Pha 4 xảy ra khi lưu lượng máu đã bắt đầu trở nên ít nhiễu loạn hơn trong động mạch, âm thanh trong pha 4 bị bóp nghẹt và nghe nhẹ nhàng hơn. Một số chuyên gia thường ghi lại tâm trương trong K-4 và K-5.

K-5 (Pha 5 - Giai đoạn 5)

Trong pha 5, âm thanh hầu như biến mất hoàn toàn do dòng máu chảy qua động mạch đã bình thường. Âm thanh nghe được cuối cùng hay còn được gọi là áp suất tâm trương.

Liên hệ các pha Korotkoff với áp lực động mạch

Trong lâm sàng, để có thể xác định huyết áp cần dùng máy đo huyết áp và ống nghe. Băng quấn của máy đo huyết áp bao quanh cánh tay trên khuỷu tay và bơm hơi vào trong băng quấn. Khi áp lực tại băng quấn lớn hơn áp lực tâm thu trong động mạch cánh tay, khi đó động mạch cánh tay bị ép và sẽ bị mất mạch quay.

Khi áp lực tại băng quấn giảm từ từ cho đến khi máu có thể tống qua chỗ tắc nghẽn tạo nên âm thanh mà t có thể nghe được bằng Ống nghe đặt trên động mạch ở khuỷu tay. Những âm thanh này gọi là tiếng ồn Korotkoff. Khi áp lực ở trong băng quấn giảm dần thì tiếng Korotkoff sẽ rõ lên, sau đó đột ngột giảm và nhanh chóng tắt hẳn.

Ngay lúc mất hẳn tiếng gọi là pha 5 của tiếng Korotkoff; pha 5 dùng để xác định huyết áp tâm trương. Tại thời điểm tiếng Korotkoff đột ngột giảm hẳn được gọi là pha 4. Pha 4 được cho là đúng với huyết áp tâm trương nhất khi so sánh với các áp lực trong lòng động mạch nhưng pha 5 lại dễ cho kết quả giống nhau hơn giữa những đối tượng đo khác nhau. Mối liên hệ giữa các pha Korotkoff và áp lực động mạch được minh họa như sau:

Các phương pháp đo huyết áp

Phương pháp nghe

Đây là phương pháp đo huyết áp lâu đời nhất nhưng vẫn còn được sử dụng để kiểm định độ chính xác của các phương pháp đo huyết áp gián tiếp khác. Phương pháp nghe này dựa trên việc ghi nhận các tiếng ồn Korotkoff.

Dụng cụ đo huyết áp sử dụng trong phương pháp nghe là túi khí và huyết áp kế.

Ưu điểm của phương pháp nghe là sử dụng trang thiết bị đơn giản và cũng không cần đào tạo quá công phu. Nếu dùng phương pháp đo huyết áp trực tiếp làm phương pháp chuẩn thì có vẻ phương pháp nghe có độ tin cậy khá thấp. Do đó phải đo ít nhất 2 lần mỗi lần đánh giá huyết áp theo phương pháp nghe. 

Phương pháp dao động ký

Hiện nay phương pháp dao động ký hầu như đã thay thế phương pháp nghe để trở thành phương pháp đo huyết áp phổ biến nhất ở các bệnh viện.

Khi áp suất ở trong túi khí được giảm dần sau khi đã bơm căng để chặn hoàn toàn động mạch thì thành mạch đã bắt đầu có những dao động, nguyên nhân do dòng máu lưu thông trở lại sau mỗi nhịp tim. Các dao động này bắt đầu xuất hiện khi áp suất có biên độ giảm gần bằng huyết áp tâm thu sau đó tăng dần đến mức cực đại rồi cuối cùng giảm dần và mất hẳn. Các dao động của thành mạch sẽ gây ra những dao động tương ứng của áp suất trong túi khí. Cảm biến của máy sẽ đo được huyết áp tương ứng với điểm có dao động biên độ cực đại và xem đó là huyết áp trung bình.

Mặc dù phương pháp huyết áp dao động ký được sử dụng trên hầu như tất cả bệnh nhân nội trú, độ chính xác của phương pháp này thường bị nghi vấn, nhất là trên những bệnh nhân có huyết động không ổn định vì các kết quả toán đồ huyết áp dao động ký được tính toán dựa trên các bệnh nhân tương đối khỏe mạnh. 

Việc tự động hóa của các máy theo dõi huyết áp bằng phương pháp dao động ký cho phép tăng tần số theo dõi huyết áp lên theo tiêu chuẩn của Hội gây mê Hoa kỳ, đồng thời cũng giảm thiểu những sai sót chủ quan của phương pháp nghe.

Phương pháp đo huyết áp trực tiếp

Khi tình trạng huyết động không ổn định, việc theo dõi huyết áp liên tục theo phương pháp đo huyết áp trực tiếp cho phép phát hiện tình trạng bệnh sớm hơn. Huyết áp ở động mạch ngoại biên là tổng hợp của các sóng tới do tim đẩy máu ra và sóng phản hồi từ các động mạch ngoại biên dội lại. 

Phương pháp đo huyết áp trực tiếp sử dụng gồm: canula động mạch, cùng với hệ thống dây nối, kết hợp cảm biến áp suất và monitor.

Hiện nay phương pháp đo huyết áp trực tiếp được xem như phương pháp chuẩn để theo dõi huyết áp, đặc biệt khi huyết áp không ổn định (huyết áp quá thấp hoặc quá cao). Ngoài ra thì phương pháp này còn cho phép theo dõi huyết áp liên tục, dùng để lấy máu xét nghiệm cũng như đo các thông số khác. 

>>> Bạn hãy chuẩn bị ngay một chiếc ống nghe bác sĩ để thực hành nghe tiếng Korotkoff nhé!
 

Bài viết đã đưa ra các phương pháp đo huyết áp cũng như giải thích cho bạn đọc về tiếng Korotkoff. Đây là những thông tin cơ bản mà sinh viên y khoa cần nắm và nghiên cứu.