Tuần hoàn bàng hệ là gì? Tuần hoàn bàng hệ có nguy hiểm hay không?

Tuần hoàn bàng hệ là gì?

Tuần hoàn bàng hệ là một triệu chứng xảy ra do 1 nguyên nhân nào đó làm tắc nghẽn, làm cản trở tuần hoàn máu về tim, máu sẽ tìm cách chảy qua các mạch máu bị tắc bằng các vòng nối là các tĩnh mạch ở nông, làm các tĩnh mạch này giãn ra, nổi lên, nhìn rõ dưới da. Hiện tượng các mạch máu nổi lên, giãn ra đó gọi là tuần hoàn bàng hệ.

Phân loại tuần hoàn bàng hệ.

Có 3 loại tuần hoàn bàng hệ được phân loại theo cơ chế và nguyên nhân gây ra nó.

1. Tuần hoàn bàng hệ chủ trên.

• Cơ chế: do tắc tĩnh mạch chủ trên.
• Nguyên nhân: do huyết khối tĩnh mạch chủ trên, khối u chèn ép,…
• Triệu chứng: Các tĩnh mạch nổi rõ ở ngực , máu chảy ngược xuống dưới rốn về tim. Đôi khi hay kèm theo dấu hiệu phù áo khoác.

2. Tuần hoàn bàng hệ chủ-chủ.

• Cơ chế: do tắc tĩnh mạch chủ dưới.
• Nguyên nhân: Do viêm, huyết khối, khối u,… chèn ép gây tắc tĩnh mạch chủ dưới.
• Triệu chứng: Thấy Tĩnh mạch nổi rõ ở 1/2 bụng dưới, từ dưới cung đùi trở lên, máu chảy từ tĩnh mạch chủ dưới đi lên tĩnh mạch chủ trên.

3. Tuần hoàn bàng hệ cửa-chủ.

• Cơ chế: do tắc tĩnh mạch chủ.
• Nguyên nhân: Do huyết khối tĩnh mạch cửa, u chèn ép gây tắc tĩnh mạch cửa, xơ gan, Hội chứng Budd- Chiari, bệnh Ban ti,…
• Triệu chứng: Các tĩnh mạch nổi rõ ở 1/2 bụng trên, đặc biệt là khi bệnh nhân ho, ngồi,...

Phương pháp xác định hướng chảy của dòng máu trong tuần hoàn bàng hệ.

Mỗi tuần hoàn bàng hệ khác nhau sẽ có hướng dòng máu chảy khác nhau. Cụ thể như tuần hoàn bàng hệ chủ – chủ và tuần hoàn bàng hệ cửa – chủ, máu sẽ chảy ngược từ phía dưới lên. Còn trong tuần hoàn bàng hệ chủ trên, máu lại chảy từ trên xuống dưới rốn.

Chính vì vậy việc xác định hướng máu chảy giúp ta xác định dạng của tuần hoàn bàng hệ, từ đó xác định phần nào được nguyên nhân gây ra. Để xác định hướng chảy của dòng máu trong tuần hoàn bàng hệ, ta làm nghiệm pháp sau:

• Bước 1: Đặt nhẹ nhàng 2 ngón tay lên tĩnh mạch.
• Bước 2: Ngón tay thứ 2 vuốt dọc tĩnh mạch để đẩy hết máu ra khỏi đoạn tĩnh mạch đó.
• Bước 3: Nhấc ngón tay thứ 2 ra khỏi tĩnh mạch.

Nếu máu đổ đầy nhanh đoạn tĩnh mạch thì máu sẽ chảy theo chiều từ dưới ngón thứ 2 đến ngón thứ 1. Và ngược lại, nếu máu đổ đầy chậm đoạn tĩnh mạch thì chiều máu chảy ngược lại.

Ý nghĩa của việc xác định hướng dòng máu chảy trong tuần hoàn bàng hệ.

Việc xác định hướng dòng máu chảy trong tuần hoàn bàng hệ vừa giúp định khu nguyên nhân gây bệnh vừa xác định được ý nghĩa trên lâm sàng.

• Nếu tĩnh mạch ở dưới bờ sườn: không có ý nghĩa trên lâm sàng.
• Nếu tĩnh mạch hình chân sứa (lan tỏa): gặp trong hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa của bệnh suy gan, xơ gan.
• Nếu tĩnh mạch chạy dọc theo mạn sườn: gặp trong tắc tĩnh mạch chủ dưới.

Tuần hoàn bàng hệ có nguy hiểm không?

Tuần hoàn bàng hệ là một triệu chứng có một vài bệnh như đã nói ở trên.

Trong các bệnh huyết khối gây tắc tĩnh mạch xuất hiện tuần hoàn bàng hệ thì không quá nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân.

Tuy nhiên trong tuần hoàn bàng hệ cửa-chủ do tăng áp lực tĩnh mạch cửa ở bệnh nhân xơ gan thì đây là một dấu hiệu nguy hiểm. Bệnh nhân xơ gan xuất hiện hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa chứng tỏ bệnh nhân đang trong giai đoạn xơ gan mất bù-giai đoạn cuối của bệnh xơ gan.

Bệnh nhân xơ gan mất bù có tỷ lệ gặp biến chứng giãn vỡ tĩnh mạch thực quản-biến chứng nặng, tỷ lệ tử vong cao.

Tuy nhiên, dựa vào cơ chế của tuần hoàn bàng hệ, các nhà khoa học đã phát minh ra tuần hoàn bàng hệ mạch vàng, hỗ trợ trong điều trị nhồi máu cơ tim. Tuần hoàn bàng hệ mạch vành là hệ thống những mạch máu nhỏ được hình thành ngay dưới vị trí mạch vành bị bít tắc do các cục máu đông trong nhồi máu cơ tim, giúp giảm thiểu rủi ro nhồi máu cơ tim, trì hoãn việc đặt stent mạch vành. Tuần hoàn bàng hệ mạch vành được chứng minh là một trong những nguồn cung cấp máu thay thế hiệu quả khi tìm gặp nguy hiểm do tình trạng thiếu máu cục bộ.

Bài viết trên đã phân tích, giải thích cơ chế và nguyên nhân gây nên hiện tượng tuần hoàn bàng hệ. Tuần hoàn bàng hệ trong tắc mạch không gây nguy hiểm cho tính mạng người bệnh tuy nhiên trong xơ gan lại là một dấu hiệu nguy hiểm cảnh báo nguy cơ tử vong cho bệnh nhân. Vì vậy với những bệnh nhân hoặc có người nhà đang điều trị xơ gan cần chú ý để phát hiện sớm tránh trường hợp bệnh tiến triển thành xơ gan mất bù.

MDF Instruments - Ống nghe bác sĩ chính hãng USA - Mua 1 lần - dùng trọn đời